Đề tài: Vai trò của giáo viên chủ nhiệm
trong việc xây dừng nếp tự quản cho học sinh THCS
===============================================
khi các em đẫ rời ghế nhà trường. Vì vậy, nó lại càng đòi hỏi lương tâm trách
nhiệm rất cao của người thầy.
2. Cơ sở thực tiễn.
Học sinh ở Trung học cơ sở, lứa tuổi vị thành niên, về tâm sinh lý là lứa tuổi
có biến động rất mạnh. Vì thế, mức độ ổn định trong quá trình hình thành nhân
cách chưa cao. Các em dễ nghe lời cha mẹ, thầy cô giáo, người lớn tuổi, song lại
cũng rất dễ nhiễm các tác động tiêu cực từ gia đình, bạn bè, xã hội, đặc biệt trong
thực tế xã hội hiện nay, cơ hội cái xấu tác động vào quá trình rèn luyện nhân cách,
vào tư tưởng, tình cảm của các em là rất nhiều. Bởi vậy nếu không có nề nếp tốt từ
trong gia đình, ở trường lớp học sinh sẽ rất dễ có những thay đổi bất thường, tiêm
nhiễm những tệ nạn xã hội rất nhanh, nhiều khi đi ngược lại mong muốn của người
lớn.
Qua thực tế của nhiều năm làm công tác giảng dạy và chủ nhiệm lớp, một
kinh nghiệm vô cùng quí giá mà tôi rút ra cho mình và cho đồng nghiệp, là để làm
công tác giảng dạy bộ môn mình phụ trách nói riêng và công tác chủ nhiệm lớp,
cũng như giáo dục học sinh nói chung đạt được kết quả tốt đẹp như mình mong
muốn thì điều quan trọng trước tiên là học sinh phải có ý thức tự giác trong học
tập, trong rèn luyện với một tập thể có sự đoàn kết nhất trí, có tổ chức khoa học và
có ý thức tự quản, tự giác thật tốt.
Một thực tế khác mà trong cơ chế xã hội hiện nay, các gia đình thường yêu
cầu và luôn có mong muốn, kì vọng ở con cái mình khá cao. Họ mong muốn các
em không chỉ là con ngoan trong gia đình, trò giỏi ở nhà trường mà còn mong
muốn con em mình có thể hiểu biết thêm nhiều lĩnh vực khác. Cho nên ngoài việc
học tập ở trường, các bậc phụ huynh còn muốn con em của mình học thêm các lớp
Trần Thụy Phương – Trường THCS PHÚC ĐỒNG – 3 / 2008
5
Đề tài: Vai trò của giáo viên chủ nhiệm
trong việc xây dừng nếp tự quản cho học sinh THCS
===============================================
học khác như: các lớp học văn hóa nâng cao, lớp vi tính, thể dục thể thao… luôn
luôn là vậy, lúc nào cha mẹ cùng kỳ vọng ở con cái của mình một kết quả thật tốt
đẹp, một tương lai thật tươi sáng. Đó quả thật có những nguyện vọng hết sức chính
đáng, đáng trân trọng. Song rất tiếc là nhiều khi kì vọng của cha mẹ thì lớn mà khả
năng thực tế của các con lại có hạn…
Trong khi đó, lại có một thực tế khác nữa là cha mẹ học sinh phần thì vì tính
chất công việc áp lực quá căng thẳng thời gian mà dù rất muốn nhưng khó có thể
dành thời gian để dạy bảo con đến nơi đến chốn, phần thì trình độ kiến thức còn có
phần thua kém con cái, phần lại phải dành quá nhiều thời gian cho việc kiếm kế
sinh nhai. Vì thế, dù rất kỳ vọng ở con cái học dường như khoán trắng chất lượng
giáo dục cho nhà trường và các thầy cô phụ trách lớp. Câu nói cửa miệng của họ
khi gặp chúng tôi là “TRĂM SỰ NHỜ THẦY, NHỜ CÔ”, hoặc trao đổi qua điện
thoại, qua sổ liên lạc là “ CHÚNG TÔI BẬN LẮM, TÙY THẦY, TÙY CÔ
QUYẾT ĐỊNH THÔI”. Vậy thì thử hỏi nếu học sinh ở trường lớp không có ý thức
tự quản, tự giác cao làm sao các em có thể đáp ứng được lòng mong mỏi của bố
mẹ, của thầy cô và của xã hội được.
Bên cạnh đó, một thực tế khác là sự hiểu biết của phụ huynh về tâm lý lứa
tuổi vị thành niên là rất hạn chế, (thậm chí có phụ huynh là con số “0” nên bản
thân họ hoặc là yêu cầu quá cao vượt khả năng thực tế ở con em mình, hoặc là
quan tâm quá mức một cách thô bạo), vào nhiều lĩnh vực riêng tư của con cái hoặc
có trường hợp lại chỉ hỏi thăm qua loa được chăng hay chớ, hoặc buông xuôi bất
lực.
Mặt khác theo xu thế của xã hội hiện nay, bản thân thế hệ trẻ nói chung, học
sinh trung học cơ sở nói riêng có tư chất thông minh hơn so với trước đây nhiều
Trần Thụy Phương – Trường THCS PHÚC ĐỒNG – 3 / 2008
6
Đề tài: Vai trò của giáo viên chủ nhiệm
trong việc xây dừng nếp tự quản cho học sinh THCS
===============================================
năm, điều kiện để các em mở rộng nâng cao hiểu biết về mọi lĩnh vực đâu chỉ có ở
nhà trường. Các em có nhất nhiều cơ hội để mở mang tri thức, mở rộng các mối
quan hệ của mình bằng nhiều cách khác nhau, đâu phải chỉ có ở nhà, ở trường, ở
bạn bè, ở xã hội, trong đó đặc biệt là con đường truy cập mạng internet Tuy vậy
để phân biệt được đúng sai, tốt xấu, dở dang, điều được phép, điều phải cấm kỵ ở
tuổi các em thì lại không được hướng dẫn một cách tỉ mỉ chu đáo. Vì tất cả mọi sự
lúc ấy ở các em chỉ là hoặc là độc lập tác chiến theo theo cảm tính cá nhân, hoặc bị
bạn bè lôi kéo mà các em a dua theo.
Vì thế, tôi thấy rằng trong khoảng thời gian ngồi ghế nhà trường, người thầy
phải có phương pháp xây dựng cho học sinh một nề nếp sinh hoạt hợp lí, cách suy
nghĩ thật trong sáng, lành mạnh, có ý thức tự giác thật cao để các em biết chủ động
vận dụng ở mọi lúc, mọi nơi. Cho nên để xây dựng được nề nếp tốt này thì chẳng
ai khác chính là các thầy cô giáo trong nhà trường mà trách nhiệm đó trước hết
thuộc về giáo viên chủ nhiệm lớp.
Trần Thụy Phương – Trường THCS PHÚC ĐỒNG – 3 / 2008
7
Đề tài: Vai trò của giáo viên chủ nhiệm
trong việc xây dừng nếp tự quản cho học sinh THCS
===============================================
III. Những biện pháp thực hiện
Khi nhận được sự phân công phụ trách lớp của ban giám hiệu nhà trường,
của tổ chủ nhiệm, tôi lần lượt làm các công việc sau:
1. Yêu cầu đầu tiên vào nhận chủ nhiệm lớp, giáo viên chủ nhiệm phải mang
một tâm trạng vui vẻ cho học sinh. Làm quen với các em , tìm hiểu kỹ về tình hình
lớp, về hoàn cảnh cụ thể của từng em từ những năm trước qua chính học sinh, qua
các giáo viên chủ nhiệm lớp những năm trước và giáo viên bộ môn. Cố gắng hình
thành ở các em một thói quen mỗi khi gặp thầy cô chủ nhiệm là các em có những
niềm vui, có những tâm tư mình đang chờ được gặp để trao đổi, tâm sự hoặc kiến
nghị đề xuất, hoặc ít nhất qua cô thầy chủ nhiệm cũng nhận được lời tư vấn chỉ cho
mình nên làm gì và nên như thế nào cho thời gian, cho công việc, cho các mối
quan hệ tiếp theo.
2. Trao đổi tâm tình với học sinh, nói rõ cho các em biết mong ước, dự định
của mình trong việc xây dựng kế hoạch lớp trong năm học. Từ đó các em sẽ cùng
có một mục tiêu, hòa cùng tập thể đồng tâm hợp ý cùng nhau phấn đấu và rèn
luyện.
3. Thống nhất với các em học sinh cách thức làm việc của mình (vì có thể
mỗi giáo viên sẽ có một cách làm việc khác nhau) và đã đề ra biện pháp gì thì cố
gắng thực hiện bằng được, không nên “chỉ phát mà không động” theo kiều đánh
trống bỏ dùi sẽ làm mất niềm tin với học sinh và người giáo viên sẽ bị mất uy tín
trước học sinh. Điều quan trọng với một giáo viên chủ nhiệm là phải kiên trì,
không nản lòng. Vì như đã nói ở trên sản phẩm của giáo dục là sản phẩm “ẩn”,
không thể trông thấy, đánh giá được kết quả ngay lập tức mà có khi là rất lâu sau
mới thấy được kết quả.
Trần Thụy Phương – Trường THCS PHÚC ĐỒNG – 3 / 2008
8
Đề tài: Vai trò của giáo viên chủ nhiệm
trong việc xây dừng nếp tự quản cho học sinh THCS
===============================================
4. Cùng với ban cán sự lớp, cán bộ chi hội và tập thể lớp bàn bạc, thống nhất
các chỉ tiêu phấn đấu của lớp, của chi hội trong năm học. Giáo viên không nên áp
đặt mà phải để cho các em hoàn toàn tự do, dân chủ bàn bạc, phát huy và có được
những ý kiến đóng góp có lợi cho tập thể và biện pháp vì tập thể, trong đó phải có
sự nhất trí cao của cả lớp.
5. Tự cá nhân học sinh đăng ký thi đua, danh hiệu đạt được trong năm học,
đưa ra các biện pháp thực hiện phù hợp với chính mình, tất nhiên đăng ký trên cơ
sở phải đật được mục tiêu phấn đấu của lớp, của tổ mà tập thể các em đã được
cùng nhau bàn bạc trước đó.
6. Trên cở sở học sinh đã tự chủ động đăng kí các mục tiêu phấn đấu của
mình, giáo viên chủ nhiệm lên kế hoạch thi đua cho cả năm học, cho từng giai
đoạn thi đua, thông báo tới học sinh và phụ huynh, Động viên từng tổ, từng cá
nhân tự đăng kí chỉ tiêu thi đua, chú ý đặc biệt với đối tượng học sinh giỏi, học
sinh kém và học sinh cá biệt về đạo đức. Trong quá trình thực hiện, Giáo vên chủ
nhệm và cán bộ lớp sẽ thường xuyên kiểm tra, rà soát chỉ tiêu, nếu cá nhân, hoặc
tập thể nào đi chệc hương, có biện pháp chấn chỉnh khịp thời ngay. Nếu không kế
hoạch vạch ra sẽ “đứng trước nguy cơ phá sản”.
7. Nhất thiết yêu cầu phụ huynh học sinh phải tạo điều kiện quan tâm tới
việc học tập của con cái bằng cách: lập góc học tập đúng khoa học, có thời gian
biểu, thời khóa biểu. mua sắm đầy đủ sách vở, đồ dùng học tập tối thiểu cho con,
bao bọc, dán nhãn ngay từ đầu năm học. Đăng ký thời gian học ở nhà (ít nhất là hai
tiếng trở lên mỗi ngày), yêu cầu phụ huynh luôn quan tâm, quản lý chặt chẽ giờ
giấc các buổi học ngoài giờ học chính khóa trong ngày, lên thời khóa biểu dán ở
góc học tập. Tất cả các biểu hiện bất thường về thời gian biểu học tập ở lớp, về các
Trần Thụy Phương – Trường THCS PHÚC ĐỒNG – 3 / 2008
9
Đề tài: Vai trò của giáo viên chủ nhiệm
trong việc xây dừng nếp tự quản cho học sinh THCS
===============================================
hành vi ứng xử của học sinh, về kết quả phấn đấu và rèn luyện…. đều cần được
thông báo kịp thời đến phụ huynh học sinh.
8. Vào năm học, giáo viên chủ nhiệm cùng cán bộ lớp, cán bộ chi đội sẽ lên
kế hoạch tổ chức kiểm tra dưới các hình thức khác nhau một cách thường xuyên
hoặc đột xuất.
9. Bàn bạc để đi đến thống nhất với học sinh thang điểm thi đua của năm học
(xem bản đánh giá thi đua phần dưới) lập sổ theo dõi thi đua của tổ, do tổ trưởng,
tổ phó theo dõi các tổ, cuối tuần có cộng điểm nhận xét đánh giá, công khai phê
bình, khen thưởng kịp thời. Danh sách khen chê được thông báo công khai trên
bảng thi đua của lớp.
10. Lập SỔ THEO DÕI THÔNG TIN HAI CHIỀU đối với tất cả học sinh
trong lớp nhằm thông báo một cách thường xuyên liên tục các quá tình học tập,
phấn đấu của học sinh ở lớp hàng tuần, cuối tuấn cán bộ lớp, cán bộ tổ họp, tổng
kết, nhận xét đánh giá, ghi kết quả thi đua của các thành viên trong tổ vào sổ thông
tin hai chiều này. Giờ sinh hoạt cuối tuần, giáo viên chủ nhiệm sẽ kí, nhận xét và
có những yêu cầu cụ thể với những học sinh vi phạm nhiều khuyết điểm, kết quả
thi đua thấp.Tất cả các sổ theo dõi cá nhân đều được gửi về cho gia đình, nhất thiết
cha mẹ các em phải có chữ kí xác nhận, và đề xuất biện pháp giáo dục con em
mình trong tuần tiếp theo. Nếu gia đình nào không kí, hoặc chỉ làm qua loa cho có,
hoặc không đúng với chữ kí mẫu mà giáo viên đã lấy vào buổi họp phụ huynh đầu
năm, thì giáo viên sẽ lại tiếp tục có ý kiến với phụ huynh. Như vậy Phụ huynh sẽ
thường xuyên nắm được các thông tin của con em hơn, qua đó giáo viên cũng nắm
được thông tin ngược từ phía gia đình học sinh. ( Nếu dùng sổ liên lạc sẽ khó thực
hiện được thường xuyên liên tục)
Trần Thụy Phương – Trường THCS PHÚC ĐỒNG – 3 / 2008
10
Đề tài: Vai trò của giáo viên chủ nhiệm
trong việc xây dừng nếp tự quản cho học sinh THCS
===============================================
11. Nếu có học sinh vi phạm khuyết điểm; hoặc tái phạm khuyết điểm nhiều
lần phải thông báo kịp thời cho gia đình phụ huynh học sinh bằng cách hoặc giáo
viên chủ nhiệm trực tiếp đến nhà; hoặc mời phụ huynh đến trường gặp giáo viên
chủ nhiệm để cùng trao đổi bàn bạc và tìm cách giáo dục cho phù hợp, đúng
phương pháp và kịp thời (những trường hợp này tuyệt đối không bỏ qua) yêu cầu
học sinh phải viết bản kiêm điểm hoặc viết cam kết không tái phạm (lưu ý giáo
viên phải bằng mọi cách liên hệ được với phụ huynh, không nên qua người trung
gian vì thực tế cho thấy qua trung gian hiệu quả không bao giờ đạt được như mong
muốn, kể cả trong trường hợp ông người đó là ông bà nội, ngoại…).
12. Đối với học sinh cấp THCS, giáo viên chủ nhiệm cần tổ chức các buổi
nói chuyện riêng về sinh lí và tâm lý lứa tuổi cho học sinh nam, nữ. Qua các buổi
nói chuyện này, giáo viên cung cấp cho các em những tư liệu để các em biết được
những biến đổi mạnh mẽ về đức điểm sinh lí, tâm lí của các em trong giai đoạn này
( giai đoạn khó khăn nhất trong cuộc đời) có thể kể thêm các câu chuyện về tình
bạn, tình yêu, tác dụng và hậu quả của nó trong đời sống văn hóa và tinh thần cho
các em. Cố gắng khích lệ và gần gũi các em, tạo được cho các em có niềm tin đối
với thầy cô chủ nhiệm, coi thầy cô chủ nhiệm thực sự là người cha, người mẹ hay
người anh, người chị để từ đó các em có chỗ dựa vững chắc về tinh thần, khiến các
em có thể mạnh dạn tâm sự với thầy cô chủ nhiệm những khó khăn vướng mắc
trong cuộc sống hàng ngày của mình.
Giới thiệu với các em địa chỉ trang WEBSS về tâm sinh lí lứa tuổi ở trên
mạng, để nếu có thể các em sẽ có chỗ để gửi gắm những tâm sự thầm kín nhất của
mình, và điều quan trọng là các em có chỗ để giải tỏa những ức chế trong cuộc
sống một cách thoải mái, giúp các em tránh bị strets trước cuộc sống vốn nhiều áp
lực này.
Trần Thụy Phương – Trường THCS PHÚC ĐỒNG – 3 / 2008
11
Đề tài: Vai trò của giáo viên chủ nhiệm
trong việc xây dừng nếp tự quản cho học sinh THCS
===============================================
Tranh thủ trong các buổi họp phụ huynh trao đổi thêm với phụ huynh về
những thay đổi tâm sinh lý lứa tuổi để cho phụ huynh cùng hiểu được đặc điểm
tâm sinh lý của con mình trong giai đoạn tuổi vị thành niên, cái tuổi trẻ con đã qua
mà người lớn thì chưa tới.
13. Hết sức tận dụng lồng các bài học tư tưởng, giáo dục, liên hệ thức tế từ
các bài dạy chính khóa nếu thấy có thể được, vì đây là cách làm theo tôi là nhẹ
nhàng nhất và dễ đi vào tâm hồn các em nhất.
14. Cần lưu ý một điều là trong giáo dục học sinh Thầy cô giáo cần hết sức
tôn trọng nhân cách học sinh, tuyệt đối không được mạt sát, miệt thị, mắng mỏ, hạ
thấp danh dự của học sinh trước tập thể mà phải hết sức mềm mỏng, nhẹ nhàng,
thực sự coi các em như người bạn nhỏ tuổi của mình. Bởi vì các thầy cô có tôn
trọng và thương yêu các em chân thành (điều này các em tự nhận thức rất chính
xác) các em mới kính trọng, yêu thương và thấy mình có bổn phận phải nghe lời
thầy cô và tự giác ủng hộ thầy cô, làm đúng yêu cầu mà thầy cô đề ra một cách tự
nguyện.
15. Sau mỗi đợt phát động thi đua cần có bình bầu, khen thưởng kịp thời, kỷ
luật đúng lúc,đúng chỗ, song cần trên quan điểm nâng đỡ, tạo điều kiện để các em
có cơ hội phấn đấu sửa chữa. Một nguyên tắc cần hết sức lưu tâm là phải tạo cho
các em có niềm tin ở chính bản thân minh, phát hiện ra những điểm mạnh vốn có
của từng em để khích lệ các em, tạo cho các em một thói quen yêu thích các hoạt
động của tập thể, tránh sự tự ti, mặc cảm mà không cố gắng phấn đấu rèn luyện.
16. Phân công nhóm học tập lập danh sách các “đôi bạn cùng tiến” (để các
em tự giác đến với nhau), thầy cô giúp đỡ các em về phương pháp, về kế hoạch
học tập, địa diểm học tập. Treo giải thưởng cho những nhóm, đôi bạn cùng tiến có
Trần Thụy Phương – Trường THCS PHÚC ĐỒNG – 3 / 2008
12
Đề tài: Vai trò của giáo viên chủ nhiệm
trong việc xây dừng nếp tự quản cho học sinh THCS
===============================================
tiến bộ rõ rệt. Tất nhiên cần có sự theo dõi hoạt động của các nhóm, các đôi bạn,
nếu không đây sẽ lại là cơ hội để các em tụ tập, có cớ để đi chơi, đàn đúm hợp lí
với nhau, trong khi gia đình, thầy cô lại cứ nghĩ rằng các con đang học.
17. Thường xuyên liên hệ, nắm bắt thông tin của lớp và các học sinh thuộc
diện cần lưu tâm qua giáo viên bộ môn để có những yêu cầu và điều chỉnh kịp thời
về các biện pháp giáo dục và rèn luyện. Giáo viên chủ nhiệm cần tạo được cho học
sinh của mình một thói quen trao đổi thông tin thường xuyên, liên tục với thầy cô,
làm sao để mọi vấn đề kể cả tốt và xấu xảy ra trong thời gian mình không có mặt
tại lớp đều được các em phản ánh lại một cách công khai, hoặc bí mật( gặp riêng,
trao đổi qua điện thoại). Trên cơ sở đó giáo viên phân tích thông tin và xử lí các
thông tin ấy một cách kịp thời. Theo tôi đây là một trong những bí quyết giúp giáo
viên chủ nhiệm thành công trong công tác nghiệp vụ của mình. Nếu không những
sai xót vi phạm của các em trong những thời gian mình không có mặt trên lớp, tại
trường hoặc những biểu hiện các em vi phạm ngoài trường sẽ không được ngăn
chặn, có biện pháp kịp thời sẽ có nguy cơ tái phạm rất cao, dễ trở thành trở thành
thói quen xấu. Và điều nguy hiểm hơn nữa ở các em sẽ có thói quen dối trá thầy
cô, dối trá cha mẹ ; hoặc các em sẽ bao che cho nhau. Khi đó chúng ta sẽ bị “mù
thông tin trước học sinh” thất bại là điều khó tránh.
18. Luôn lưu số điện thoại của gia đình học sinh, của phụ huynh học sinh
bên người, khi có hiện tượng bất thường xảy ra với học sinh ( ốm đau, bỏ giờ trốn
tiết. hoặc những hành vi bất thường…) thông báo ngay cho phụ huynh, cùng tìm
phương pháp giải quyết kịp thời, không nên để lâu, đặt mọi sự vào việc đã rồi.
19. Lôi cuốn phụ huynh tham gia vào hoạt động của lớp nhất là các hoạt
động giáo dục đạo đức và các hoạt động tập thể. Thông qua các em học sinh có thể
Trần Thụy Phương – Trường THCS PHÚC ĐỒNG – 3 / 2008
13
Đề tài: Vai trò của giáo viên chủ nhiệm
trong việc xây dừng nếp tự quản cho học sinh THCS
===============================================
vận động phụ huynh cùng tham gia các hoạt động cao trào của lớp, của trường.
Đây sẽ là dịp để phụ huynh hiểu nhà trường, gần gũi với giáo viên với học sinh và
có cơ hội hiểu con em mình hơn. Đồng thời cũng thông qua hình thức hoạt động
như vậy, hoặc phụ huynh sẽ có những ý kiến đóng cho trường lớp những biện
pháp, những kinh nghiệm hay. Và điều quan trọng hơn nữa đây là dịp ta phối hợp
ba lực lượng giáo dục có hiệu quả nhất.
20. Giáo viên chủ nhiệm lớp chủ động sáng tạo, thường xuyên thay đổi nội
dung hình thức sinh hoạt lớp hàng tuần dựa trên sự kết hợp chỉ đạo của chương
trình Hoạt động ngoại khóa, thông báo trước các chủ đề sẽ sinh hoạt trong kỳ tới để
học sinh phân công, chuẩn bị tham gia. Trong hoạt động này, giáo viên chủ nhiệm
với vai trò là đại biểu, cố vấn, chỉ đạo định hướng còn, học sinh đặc biệt là đội ngũ
cán bộ lớp có thể hoàn toàn chủ động được việc chọn hình thức hoạt động, cho
phép các em lồng các hình thức vui chơi giải trí đa dạng, phong phú, tập thể lớp
hoạt động dưới sự chỉ đạo của lớp trưởng hoặc chi đội trưởng.
21. Họp cán bộ lớp, bàn bạc xây dựng tiêu chuẩn đánh giá thi đua trong tuần
cho các cá nhân, trên cơ sở đó đánh giá thi đua, tổ các tuần, các tháng, và cả năm.
Dưới đây là biểu điểm đánh giá thi đua của lớp chủ nhiệm, mà qua nhiều
năm thực hiện, sửa đổi tôi thấy có hiệu quả nhất so với các loại thang điểm mà tôi
đã cho lớp thực hiện.
Hướng dẫn cách đánh giá thi đua hàng tuần
(Điểm khởi đầu là 100)
1. Phát biểu 1 lần + 1 điểm, 1 tuần phát biểu từ 5 lần trở lên cộng thêm 2 điểm.
Nhưng cả tuần không phát biểu (không tình nguyện trả bài, sẽ bị trừ 5 điểm).
Trần Thụy Phương – Trường THCS PHÚC ĐỒNG – 3 / 2008
14
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét