v6024

Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Danh mục từ viết tắt
KTV
Kiểm toán viên
USD
Đô la Mỹ
VNĐ
Đồng Việt Nam
TNHH
Trách nhiệm hữu hạn
KSNB
Kiểm soát nội bộ
IT
International Technology
BCTC
Báo cáo tài chính
MSG
Monosodium Glutamate
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Lời mở đầu
Từ sau Nghị định 105, sự phát triển của các tổ chức kiểm toán độc lập là tất
yếu khách quan. Hiện nay tại Việt Nam có rất nhiều công ty kiểm toán, các loại
hình dịch vụ mà các công ty cung cấp cũng rất đã dạng không chỉ giới hạn ở dịch
vụ kế toán, kiểm toán và còn cả các dịch vụ t vấn thuế, t vấn nguồn nhân lực, t vấn
pháp lý. Nhng hoạt động chủ đạo mà các công ty kiểm toán tập trung và phát triển
là dịch vụ kiểm toán tài chính.
Mục tiêu của kiểm toán Báo cáo tài chính là giúp cho kiểm toán viên và
công ty kiểm toán đa ra ý kiến xác nhận rằng báo cáo tài chính có đợc lập trên cơ
sở chuẩn mực và chế độ kế toán hiện hành hoặc đợc chấp nhận, có tuân thủ pháp
luật liên quan và có phản ánh trung thực hợp lý tình hình tài chính trên các khía
cạnh trọng yếu hay không. Trong kiểm toán tài Báo cáo chính thì chu trình bán
hàng và thu tiền là một chu trình rất quan trọng vì đây là một chu trình trong hoạt
động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, là khâu cuối cùng phản ánh kết quả
kinh doanh của một đơn vị. Hơn nữa đây là chu trình có mật độ phát sinh các
nghiệp vụ lớn, liên quan đến nhiều chỉ tiêu phân tích khả năng thanh toán và hiệu
quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Các chỉ tiêu này dễ bị phản ánh sai
lệch và thông tin mà ngời sử dụng báo cáo tài chính quan tâm sẽ không còn chính
xác.
Nhận thức đợc tầm quan trọng đó của chu trình bán hàng và thu tiền, qua
thời gian thực tập tại Công ty TNHH Kiểm toán và T vấn ACPA, cùng với tham
khảo tài liệu sách báo và mong muốn có đợc kinh nghiệm thực tế về kiểm toán nói
chung và kiểm toán chu trình bán hàng nói riêng, em đã quyết định lựa chọn đề
tài: Hoàn thiện kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền trong quy trình kiểm
toán báo cáo tài chính do Công ty TNHH Kiểm toán và T vấn ACPA thực hiện
làm chuyên đề thực tập tốt nghiệp.
Trong luận văn tốt nghiệp của em, ngoài phần mở đầu và kết luận còn gồm
ba phần chính sau đây:
Phần I: Cơ sở lý luận về kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Phần II: Thực trạng kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền trong
kiểm toán báo cáo tàI chính tại công ty TNHH Kiểm toán và T vấn ACPA
Phần III: Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện kiểm toán chu trình bán hàng
và thu tiền trong kiểm toán báo cáo tàI chính tại công ty TNHH Kiểm toán và T vấn
ACPA.
Do còn hạn chế về mặt nhận thức nên luận văn của em không tránh khỏi
những sai sót. Em rất mong nhận đợc sự chỉ bảo, góp ý của các thầy cô, các anh
chị KTV và các bạn để em có thể hoàn thiện luận văn này.
Em xin gửi lời cảm ơn tới Ban lãnh đạo Công ty TNHH Kiểm toán và T vấn
ACPA đã nhiệt tình hớng dẫn, giúp đỡ em trong suốt thời gian thực tập tại công ty.
Đồng thời em cũng xin chân thành cảm ơn Thầy giáo Thạc sỹ Đinh Thế Hùng,
ngời đã nhiệt tình chỉ bảo, hớng dẫn, giúp đỡ em hoàn thành luận văn tốt nghiệp
này.
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Chơng I: Cơ sở lý luận về kiểm toán chu trình bán hàng
và thu tiền
1.1. Chu trình bán hàng và thu tiền với vấn đề kiểm toán.
1.1.1. Đặc điểm, nội dung và vị trí của chu trình.
Trong bất cứ doanh nghiệp nào, để tồn tại và duy trì hoạt động sản xuất kinh
doanh của mình thì quá trình kinh doanh phải lặp đi lặp lại thành chu kỳ sản xuất kinh
doanh. Chu kỳ kinh doanh của doanh nghiệp thờng bắt đầu từ khi tạo vốn ban đầu,
hoặc vốn tự có hoặc đi vay, bắt đầu sản xuất kinh doanh và kết thúc giai đoạn sản xuất
thì công đoạn cuối cùng là quá trình thu tiền từ hoạt động bán hàng để thu hồi lại vốn
kinh doanh. Chu trình bán hàng thu tiền là khâu cuối cùng, chấm dứt quá trình kinh
doanh cũ để bắt đầu quá trình kinh doanh mới. Nh vậy có thể nói chu trình bán hàng và
thu tiền có vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp và
có mối liên hệ mật thiết với các chu trình khác. Kết quả của chu trình bán hàng và thu
tiền không chỉ phản ánh kết quả riêng của chu trình mà còn phản ánh kết quả toàn bộ
quá trình kinh doanh của doanh nghiệp.
Theo chế độ kế toán Việt Nam hiện hành, quá trình tiêu thụ đợc thực hiện khi
hàng hóa, dịch vụ đã đợc chuyển giao cho ngời mua và đợc ngời mua trả tiền hoặc
chấp nhận thanh toán. Xét về khía cạnh kinh tế chính trị thì bán hàng-thu tiền là quá
trình thực hiện giá trị và giá trị sử dụng của sản phẩm hàng hóa đồng thời tạo ra vốn
mới để tái sản xuất. Quá trình tiêu thụ mà tốt thì doanh nghiệp không chỉ thu hồi đợc
vốn mà còn sinh lãi để tích lũy vào các quỹ của doanh nghiệp và nâng cao đời sống của
ngời lao động.
Bán hàng và thu tiền là quá trình chuyển giao quyền sở hữu và rủi ro của hàng
hóa từ ngời bán sang ngời mua. Quá trình này bắt đầu từ yêu cầu mua hàng của khách
hàng và kết thúc bằng việc chuyển đổi hàng hóa thành tiền. Hàng hóa, tài sản, dịch vụ
chứa đựng giá trị và có thể bán đợc và tiền tệ-phơng tiền thanh toán đã đợc xác định
theo bản chất kinh tế của chúng.
Đứng trên góc độ kiểm toán, chu trình bán hàng và thu tiền liên quan đến nhiều
chỉ tiêu trên bảng cân đối kế toán và báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh. Các chỉ
tiêu này rất quan trọng và là cơ sở để phân tích khả năng thanh toán, hiệu quả hoạt
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
động kinh doanh, triển vọng phát triển trong tơng lai cũng nh những rủi ro tiềm tàng
của doanh nghiệp. Chu trình bán hàng và thu tiền có những đặc điểm cơ bản:
Mật độ phát sinh các nghiệp vụ lớn.
Có liên quan đến đối tợng bên ngoài doanh nghiệp.
Các chỉ tiêu dễ bị phản ánh sai lệch.
Các quan hệ mua bán phức tạp, dễ chiếm dụng vốn, các khoản lập dự phòng
mang tính chủ quan khó kiểm tra, rủi ro với khoản mục trong chu trình có thể theo
nhiều chiều hớng khác nhau.
Chính từ những đặc điểm đó của chu trình bán hàng và thu tiền mà việc kiểm toán
chu trình này tơng đối tốn kém và mất thời gian. Kiểm toán viên cần quan tâm đến đặc
điểm của chu trình và ảnh hởng của nó tới phơng pháp kiểm toán để có thể thiết kế ph-
ơng pháp kiểm toán phù hợp với từng loại hình doanh nghiệp.
1.1.2. Chức năng cơ bản của chu trình bán hàng và thu tiền.
Quá trình bán hàng-thu tiền bắt đầu từ việc phát sinh nhu cầu mua hàng từ khách
hàng đến khâu tiếp theo là phê chuẩn các phơng thức bán hàng, cách thức thanh toán
và việc tiêu thụ hàng hóa sản phẩm. ở mỗi loại hình doanh nghiệp khác nhau thì chu
trình bán hàng-thu tiền bao gồm những chức năng cụ thể không hoàn toàn giống nhau
nhng về cơ bản thì đều bao gồm những chức năng sau:
Xử lý đơn đặt hàng của khách hàng: khi nhận đợc đơn đặt hàng của khách hàng,
doanh nghiệp tiến hành xác định có chấp nhận cung cấp hàng hóa dịch vụ cho khách
hàng hay không. Việc quyết định cung cấp hàng hóa dịch vụ cho khách hàng phụ
thuộc vào nhu cầu của khách hàng, khả năng đáp ứng của doanh nghiệp và các thỏa
thuận về giá cả, phơng thức thanh toán và phơng thức vận chuyển hàng hóa.
Xét duyệt bán chịu: do bán hàng gắn liền với thu tiền nên ngay từ thỏa thuận ban
đầu sau khi quyết định bán hàng cho khách hàng, công ty cần xem xét bán chịu toàn
bộ hoặc một phần lô hàng. Nếu bỏ qua chức năng này sẽ dẫn tới nợ khó đòi và thậm
chí thất thu do khách hàng mất khả năng thanh toán hoặc cố tình không thanh toán. Vì
vậy phơng thức bán chịu phải đợc phê duyệt bởi ngời có thẩm quyền trong doanh
nghiệp để có thể quản lý tốt các khoản phải thu.
Chuyển giao hàng : Khi giao hàng cho ngời mua thì chứng từ vận chuyển cũng đợc
lập. Đối với hàng hóa hữu hình, việc chuyển giao hàng hóa là việc vận chuyển hàng
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
hóa từ kho của ngời bán đến kho của ngời mua có đính kèm vận đơn và thời điểm đánh
dấu quá trình chuyển giao hàng hóa đã hoàn thành có thể đợc lựa chọn trong hai trờng
hợp: thời điểm chuyển giao hàng tại kho ngời bán hay thời điểm nhận hàng tại kho ng-
ời mua. Còn với dịch vụ thì chuyển giao hàng hóa là việc thực hiện dịch vụ cho khách
hàng và thời điểm giao hàng cũng là thời điểm tiêu dùng hàng hóa, do đó doanh thu đ-
ợc ghi nhận tại thời điểm này. Do có độ trễ về mặt thời gian nên cần có các thủ tục
kiểm soát chặt chẽ đối với hàng xuất kho và thời điểm hàng hóa đợc ghi nhận là đã
chuyển giao hoàn thành.
Lập hóa đơn tính tiền cho ng ời mua và ghi sổ nghiệp vụ bán hàng : hóa đơn phải đ-
ợc lập ngay sau khi giao hàng. Trên hóa đơn bán hàng phải ghi rõ mẫu mã, số lợng, giá
cả hàng hóa gồm giá gốc, chi phí vận chuyển, bảo hiểm và các yếu tố khác theo luật
thuế giá trị gia tăng. Thông qua gửi hóa đơn tính tiền, khách hàng đợc thông tin về sơ
tiền nợ của số hàng và thời hạn trả. Việc gửi hóa đơn cho khách hàng phải đảm bảo
tính chính xác và kịp thời.
Xử lý và ghi sổ các khoản thu tiền: sau khi thực hiện các chức năng về bán hàng
cùng ghi sổ kế toán các khoản này cần phải đợc thực hiện các chức năng thu tiền trong
cả điều kiện bình thờng và không bình thờng. Trong việc ghi sổ các khoản thu tiền vấn
đề cần quan tâm là khả năng bị mất cắp. Sự mất cắp có thể xảy ra trớc khi các khoản
thu đó đợc ghi sổ. Nh vậy để ngăn chặn sự biển thủ đó việc quản lý các khoản thu tiền
mặt phải đảm bảo các khoản thu tiền đợc vào sổ tiền mặt và sổ phụ các khoản phải thu
đúng lúc.
Xử lý và ghi sổ hàng bán bị trả lại và khoản bớt giá: tất cả các khoản này phải đợc
phê chuẩn đúng đắn bởi những ngời có trách nhiệm và phải đợc ghi sổ kế toán một
cách chính xác và nhanh chóng.
Thẩm định và xóa sổ các khoản không thu đ ợc : Tồn tại các khoản không thu đợc là
rủi ro cố hữu của việc bán hàng trả chậm. Do đó việc đánh giá mất mát do các khoản
nợ khó đòi này gây ra là công việc rất cần thiết nhằm bảo toàn vốn hoạt động cho
doanh nghiệp. Khoản phải thu sẽ bị xóa sổ nếu doanh nghiệp có chứng cứ chắc chắn là
số tiền đó không thể thu đợc.
Lập dự phòng nợ khó đòi: trên thực tế không phải chỉ các khoản phải thu thực sự
không thu hồi đợc thì chi phí gắn với chúng mới đợc ghi nhận. Theo nguyên tắc phù
hợp, chi phí phải đợc ghi nhận cùng với kỳ kinh doanh tơng ứng, vì vậy ngay khi các
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
khoản phải thu có dấu hiệu trở thành nợ khó đòi thì một phần chi phí của nó phải đ ợc
ghi nhận trớc khi xóa sổ trực tiếp khoản phải thu. Khoản chi phí đó gọi là dự phòng nợ
khó đòi.
Với các chức năng trên, mỗi bộ phận trong doanh nghiệp sẽ đảm nhiệm từng
phần một. Qua phân chia nhiệm vụ, nhà quản lý doanh nghiệp sẽ có thể nắm bắt các
thông tin về nghiệp vụ bán hàng chính xác đúng với tình hình thực tế đã phát sinh.
1.1.3. Tổ chức kế toán bán hàng và thu tiền
1.1.3.1. Các chứng từ sử dụng.
Chu trình bán hàng-thu tiền sử dụng các loại chứng từ sổ sách chủ yếu sau đây:
các hợp đồng đã ký kết với khách hàng, các đơn đặt hàng của khách hàng, hóa đơn bán
hàng, hoặc hóa đơn kiêm phiếu xuất kho, chứng từ vận chuyển, biên bản thanh lý hợp
đồng kinh tế, biên bản quyết toán cung cấp hàng hóa dịch vụ, phiếu thu, giấy báo có
tiền gửi ngân hàng, bảng sao kê hoặc sổ phụ của ngân hàng
1.1.3.2. Các tài khoản sử dụng.
Các tài khoản đợc sử dụng để hạch toán chu trình bán hàng-thu tiền bao gồm:
TK511: Doanh thu bán hàng,
TK512: Doanh thu bán hàng nội bộ
TK 521: Giảm giá hàng bán
TK531: Hàng bán bị trả lại
TK532: Giảm giá hàng bán
TK131: Phải thu khách hàng
TK3387: Doanh thu cha thực hiện
TK139: Dự phòng phải thu khó đòi
TK 635: Chi phí hoạt động tài chính
TK 632: Giá vốn hàng bán
TK641: Chi phí bán hàng
TK3331: Thuế giá trị gia tăng đầu ra
TK111: Tiền mặt tại quỹ
TK112: Tiền gửi ngân hàng
TK004: Nợ khó đòi đã xử lý
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
1.1.3.3. Hệ thống sổ sách sử dụng.
Các loại sổ sách kế toán có liên quan đến chu trình bán hàng-thu tiền bao gồm: sổ
nhật ký bán hàng, sổ nhật ký thu tiền, sổ hạch toán chi tiết hàng tồn kho, sổ cái tài
khoản 641, 511, 512, 632, sổ chi tiết tài khoản 131 và sổ chi tiết doanh thu.
1.1.3.4. Quy trình hạch toán quá trình tiêu thụ.
Sơ đồ 1.1 Hạch toán chu trình bán hàng-thu tiền
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
TK 511, 512TK333
TK 111, 112, 131
TK 111, 112, 131
TK 521, 531, 532
Thuế XK, tiêu thụ Doanh thu áp dụng VAT trực tiếp
VAT phải nộp
Doanh thu áp dụng VAT khấu trừ
TK 911
Doanh thu hàng ban
bán bị trả lại,
giảm giá
TK 3331
Cuối kỳ kết chuyển doanh thu
thuần
Cuối kỳ
Doanh thu
hàng trả lại
hoặc giảm
giá
TK 3387
Doanh thu kỳ
này
Doanh thu ghi nhận
trớc
TK 131, 136
Doanh thu cha
thu tiền
Xoá sổ nợ phải thu
khó đòi
TK 004
TK 642
TK 139
Lập dự phòng nợ phải thu
khó đòi
Hoàn nhập dự phòng nợ
phải thu khó đòi
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
1.1.3.5. Báo cáo kế toán bán hàng và thu tiền.
Thông thờng vào thời điểm cuối tháng các công ty thờng lập báo cáo bán hàng và
gửi cho ngời mua để đối chiếu. Việc lập báo cáo bán hàng này không chỉ có tác dụng
nhắc nhở ngời mua về số tiền nợ còn tồn đọng mà còn giúp cho doanh nghiệp kiểm
soát đối với các khoản phải thu.
1.1.3.6. Hệ thống kiểm soát nội bộ trong chu trình bán hàng và thu tiền.
Trong mỗi loại hình doanh nghiệp, hoạt động của hệ thống kiểm soát nội bộ là
khác nhau, tùy thuộc vào đặc điểm và quy mô của doanh nghiệp. Nhng mục đích
chung của các doanh nghiệp khi xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ là phục vụ cho
công tác kiểm tra kiểm soát và qua đó có thể cung cấp những nguồn thông tin nhanh
chóng và đáng tin cậy, giúp cho các nhà quản lý có thể chỉ đạo tốt hoạt động của đơn
vị mình đem lại hiệu quả cao trong công việc. Công việc KSNB chủ yếu thờng bao
gồm: sự đồng bộ của chứng từ, việc đánh số các chứng từ, việc phân cách nhiệm vụ
trong công tác kế toán, việc xét duyệt các nghiệp vụ bán hàng.
- Sự đồng bộ của sổ sách
Khung pháp lý về kế toán cho các doanh nghiệp khác nhau là nh nhau và đều đợc
quy định trớc. Tuy nhiên mỗi doanh nghiệp lại lựa chọn các hình thức kế toán, các ph-
ơng thức kế toán khác nhau dẫn đến trình tự kế toán cũng khác nhau. Mỗi đơn vị cần
phải định sẵn cho trình tự cụ thể tơng ứng với hệ thống sổ sách tạo thành yếu tố kiểm
soát có hiệu lực.
- Việc đánh số thứ tự các chứng từ
Sử dụng chứng từ có đánh số trớc theo thứ tự liên tục có tác dụng vừa đề phòng bỏ
sót, giấu diếm, vừa tránh trùng lặp các khoản phải thu, các khoản ghi sổ bán hàng. Tất
nhiên việc đánh số trớc phải có mục đích rõ ràng kèm theo việc tổ chức hợp lý theo h-
ớng tích cực để đạt mục đích đó. Ví dụ khi bán hàng và vận chuyển diễn ra với tần
suất lớn cần kiểm soát qua số thứ tự liên tục của vận đơn để tránh bỏ sót các nghiệp vụ
thu tiền cần phân công nhân viên làm hóa đơn lu trữ tất cả các chứng từ vận chuyển đã
đánh số liên tục sau mỗi lần vận chuyển đã thu tiền và cùng một ngời khác định kỳ
soát lại tất cả các số thứ tự và tìm nguyên nhân của bất kỳ sự bỏ sót nào.
- Lập bảng cân đối thanh toán:
Các công ty có nghiệp vụ bán hàng và thu tiền với quy mô lớn, kế toán hàng
tháng có tổng hợp và lập bảng cân đối giữa giá trị hàng bán với các khoản đã thu tiền,
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368

Xem chi tiết: v6024