Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
“Tìm hiểu hoạt động biên tâp - xuất bản loại sách chuyên đề phóng sự xã
hội của nhà xuất bản Lao động - Xã hội”
làm Khoá luận tốt nghiệp chuyên ngành Biên tập - xuất bản.
II. Tình hình nghiên cứu đề tài
Hoạt động xuất bản loại sách chuyên đề phóng sự xã hội trong thời gian gần
đây diễn ra khá rầm rộ ở một số nhầ xuất bản và dư luận ít nhiều quan tâm, bàn
cãi. Tuy nhiên về phương diện lý luận chưa có đề tài nào nghiên cứu về hoạt
động biên tập - xuất bản loại sách này.
Trong phạm vi Khoá luận này, tôi sẽ đi sâu vào tìm hiểu hoạt động biên tập -
xuất bản loại sách chuyên đề phóng sự xã hội của Nhà xuất bản Lao động – Xã
hội .
III. Mục đích, nhiệm vụ của đề tài
1. Mục đích
Bước đầu làm sáng rõ quan niệm về sách chuyên đề phóng sự xã hội và tình
hình xuất bản loại sách này trên thị trường xuất bản phẩm hiện nay.
Việc nghiên cứu đề tài là sự kiểm nghiệm giữa lý thuyết và thực tế về hoạt
động biên tập - xuất bản, từ đó nâng cao nhận thức hơn về công tác biên
tập- xuất bản sách chuyên đề phóng sự xã hội.
Việc xuất bản loại sách chuyên đề phóng sự xã hội đã gây nhiều ý kiến trái
chiều nhau về tác dụng của nó cũng như về vấn đề quản lý nhà nước đối với
loại ấn phẩm này. Do vậy Khoá luận đề xuất một số kiến nghị nhằm nâng
cao chất lượng loại sách này, để nó thực sự trở thành “món ăn” tinh thần bổ
ích đối với độc giả và làm phong phú thêm thị trường sách hiện nay.
2. Nhiệm vụ
Để đạt được những mục đích nêu trên và nâng cao hiệu quả của Khoá luận,
đề tài này đi vào giải quyết một số nhiệm vụ chủ yếu:
Tìm hiểu và làm rõ khái niệm sách chuyên đề phóng sự xã hội.
Tìm hiểu về từng khâu cụ thể trong quy trình biên tập - xuất bản sách chuyên
đề phóng sự xã hội của Nhà xuất bản Lao động – Xã hội.
Đưa ra một số nhận xét về loại sách chuyên đề phóng sự xã hội và những
kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng loại sách này.
5
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
IV. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu đề tài
Trên cơ sở lý lý luận là Chủ nghĩa Mác-Lênin, Tư tưỏng Hồ Chí Minh, quan
điểm, đường lối của Đảng, đề tài dựa vào phương pháp luận duy vật biện
chứng và duy vật lịch sử.
Phương pháp nghiên cứu: trong khi tiến hành đề tài này tôi đã sử dụng một
số phương pháp nghiên cứu, cụ thể: phương pháp thống kê, phương pháp
tra cứu, phương pháp phân tích-tổng hợp, phương pháp so sánh, phương
pháp mô tả trên cơ sở vận dụng những kiến thức được trang bị ở nhà
trường, tham khảo nhiều nguồn tài liệu khác nhau.
V. Đối tượng và giới hạn đề tài
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là: hoạt động biên tập - xuất bản loại sách
chuyên đề phóng sự xã hội của Nhà xuất bản Lao động – Xã hội.
Giới hạn đề tài: trong khuôn khổ đề tài và khả năng cho phép, tôi chỉ xin tìm
hiểu những khâu cơ bản của hoạt động biên tập - xuất bản thông qua khảo
sát 17 tập sách chuyên đề phóng sự xã hội của Nhà xuất bản Lao động – Xã
hội liên kết với Công ty truyền thông Hà Thế trong năm 2006. Đó là:
- Công tác kế hoạch đề tài
- Công tác cộng tác viên
- Công tác biên tập
- Công tác in, phát hành
VI. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục minh hoạ
thì nội dung đề tài gồm 3 chương:
- Chương I: Một số vấn đề lý luận cơ bản về sách chuyên đề phóng sự xã hội
- Chương II: Hoạt động biên tập - xuất bản sách chuyên đề phóng sự xã hội
của Nhà xuất bản Lao động – Xã hội
- Chương III: Nhận xét về sách chuyên đề phóng sự xã hội của Nhà xuất bản
Lao động – Xã hội và những kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng sách chuyên
đề phóng sự xã hội nói chung
6
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG I: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ SÁCH
CHUYÊN ĐỀ PHÓNG SỰ XÃ HỘI
I. LÝ THUYÊT CHUNG
1. Chuyên đề và Sách chuyên đề
“Sách chuyên đề” là một thuật ngữ chuyên ngành thuộc lĩnh vực xuất bản và
đã được cuốn Từ điển thuật ngữ Xuất bản – In – Phát hành sách – Thư viện -
Bản quyền (Nhiều tác giả, Cục Xuất bản – H.2002) định nghĩa một cách rõ ràng.
Tuy nhiên trong thực tế hoạt động xuất bản, khái niệm “sách chuyên đề” còn
nhiều ý kiến khác nhau, chưa thống nhất cụ thể. Lợi dụng tình trạng này, một số
tổ chức tư nhân xin phép xuất bản sách chuyên đề nhưng lại thể hiện dưới hình
thức, nội dung của một ấn phẩm báo chí nhằm né tránh sự quản lý của các cơ
quan chức năng. Vì vậy, để xác định rõ hơn về khái niệm này, trước hết cần tìm
hiểu nghĩa của từ “chuyên đề” - một đặc điểm để khu biệt sách chuyên đề với
các loại sách, tạp chí khác.
Theo Từ điểnTiếng Việt (NXB Từ điển bách khoa), chuyên đề được hiểu là
“công trình nghiên cứu tới mức hoàn chỉnh và đến nhiều chi tiết một vấn đề có
giới hạn chính xác và thường tương đối hẹp”. Còn Từ điển Tiếng Việt của Viện
ngôn ngữ do NXB Đà Nẵng ấn hành thì định nghĩa: chuyên đề là “vấn đề chuyên
môn có giới hạn, được nghiên cứu riêng”. Xét theo nghĩa đó, định nghĩa “sách
chuyên đề” của Từ điển thuật ngữ Xuất bản – In – Phát hành sách – Thư viện -
Bản quyền là tương đối rõ ràng: “Sách chuyên đề, loại sách viết nghiên cứu
khoa học, khảo cứu riêng về một vấn đề, theo một chuyên ngành khoa học nào
đó”. Như vậy, theo quan niệm chính thống thì sách chuyên đề phải là loại sách
mang tính hoàn chỉnh, tính cụ thể và tính khoa học. Vậy khái niệm này được
hiểu như thế nào?
7
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Trước hết, sách chuyên đề là loại sách được thể hiện bằng hai phương thức
cơ bản: sách viết nghiên cứu khoa học và sách khảo cứu. Là loại sách viết
nghiên cứu khoa học, tức là sách chuyên đề xem xét, tìm hiểu kĩ lưỡng về hệ
thống tri thức tích luỹ trong quá trình lịch sử và được thực tiễn chứng minh để từ
đó nắm vững vấn đề, giải quyết vấn đề hoặc để rút ra những hiểu biết mới. Là
loại sách khảo cứu, tức là sách chuyên đề tìm hiểu vấn đề bằng cách nghiên
cứu, đối chiếu với các sách vở, tài liệu cũ.
Thứ hai, đối tượng mà sách chuyên đề hướng tới là “một vấn đề, theo một
chuyên ngành khoa học nào đó”. Điều đó có nghĩa là: sách chuyên đề hướng tới
điều cần được xem xét, nghiên cứu, giải quyết trong một ngành chuyên môn
hẹp, chẳng hạn như một ngành khoa học, kỹ thuật hay xã hội nhân văn cụ thể
nào đó. Ví dụ: sách chuyên đề Chủ nghĩa Mác và văn hoá Việt Nam của đồng
chí Trường Chinh, Về tục ngữ ca dao Việt Nam của Vũ Ngọc Phan, Cây thuốc
Việt Nam của Đỗ Tất Lợi
Ngoài ra, sách chuyên đề còn được coi là một loại thể của sách khoa học -
kỹ thuật. Nó là “tập hợp các bài báo, các công trình nghiên cứu của nhiều tác giả
theo một chủ đề nhất định. Tuy cùng nhằm giải quyết một vấn đề, song các tác
giả có thể có những cách tiếp cận, phương pháp, quan điểm khác nhau”. Như
vậy, đây là loại sách đòi hỏi nhiều công phu, có thể đa dạng về cách tiếp cận,
phương pháp, quan điểm song phải quán triệt theo một chủ đề, một khuynh
hướng tư tưởng nhất định.
Với khái niệm chính thống trên, sách chuyên đề được coi là một loại sách
mang tính khoa học cao. Tuy nhiên hiện nay, theo nghĩa thông dụng của từ
“chuyên đề” là: “đề tài, vấn đề chuyên về một lĩnh vực nào đó, thường cụ
thể”(Từ điển Tiếng Việt thông dụng, NXB Giáo dục), sách chuyên đề được phổ
cập hoá và được hiểu là sách chuyên về một đề tài, vấn đề thuộc một lĩnh vực
nào đó. Ví dụ như sách chuyên đề quảng cáo, sách chuyên đề sức khoẻ, sách
chuyên đề ẩm thực, sách chuyên đề an ninh trật tự, sách chuyên đề phóng sự
xã hội Giá trị của nó thể hiện ở việc lựa chọn, trình bày của người làm chuyên
đề - tức là tài liệu được chọn lọc đầy đủ và sắp xếp có hệ thống theo logic chủ
đề đặt ra.
8
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
So sánh sách chuyên đề với các loại sách khác:
So với sách chuyên khảo: Điểm chung là cả hai đều nghiên cứu, khảo cứu
riêng về một vấn đề, theo một chuyên ngành khoa học nào đó. Khác nhau là ở
chỗ, nội dung sách chuyên đề có giới hạn chính xác và thường tương đối hẹp;
đối tượng đọc cũng tương đối rộng rãi, tuỳ thuộc vào nhu cầu, sự quan tâm của
độc giả đối với vấn đề mà sách đề cập. Ngược lại, sách chuyên khảo có nội
dung khoa học sâu sắc, hướng vào giải quyết toàn diện, trọn vẹn một vấn đề
nào đó của khoa học chuyên ngành, chứa đựng những đóng góp khoa học mới
của tác giả; do đó đối tượng của loại sách này là các nhà khoa học thuộc lĩnh
vực chuyên môn mà sách đề cập, họ thuộc diện đối tượng hẹp, có trình độ văn
hoá, chuyên môn cao.
So với sách chuyên luận: Nếu như sách chuyên đề có thể nghiên cứu, khảo
cứu riêng về bất cứ vấn đề, chuyên ngành khoa học nào và với mọi đối tượng,
mọi trình độ thì trái lại, sách chuyên luận chỉ nghiên cứu riêng lĩnh vực khoa học
xã hội nhân văn, đề cập và giải quyết một vấn đề lý luận nào đó, diện phục vụ
hẹp, đối tượng phục vụ có trình độ lý luận, văn hoá cao.
So sánh sách chuyên đề với các ấn phẩm báo chí:
Hiện nay, theo số liệu thống kê của Cục Xuất bản thì trên thị trường có
khoảng 58 loại sách chuyên đề dạng tạp chí, trong đó, vi phạm nổi cộm không
dưới 10 ấn phẩm. Điều đó cho thấy sách chuyên đề là một khái niệm còn mang
tính chất chung chung, trừu tượng và chưa có tiêu chí rõ ràng, cụ thể, dẫn đến
xảy ra hiện tượng tạp chí “núp bóng” sách chuyên đề. Vì vậy cần phải khẳng
định, sách chuyên đề không thể là tạp chí, cũng không thể là tập san, đặc san
hay nguyệt san
Tạp chí, tập san, đặc san, nguyệt san đều là những dạng khác nhau thuộc
loại hình xuất bản phẩm. Tạp chí là “xuất bản phẩm định kỳ, có tính chất chuyên
ngành, đăng nhiều bài do nhiều người viết, đóng thành tập, thường có khổ nhỏ
hơn báo”. Tập san là “tạp chí nghiệp vụ của một ngành chuyên môn”. Đặc san là
“số tạp chí ra đặc biệt, tập trung vào một chủ đề”. Còn nguyệt san là “tập san
hoặc tạp chí ra mỗi tháng một kỳ”.
9
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Hiện nay có một số nhà xuất bản được phép xuất bản tạp chí, ví dụ như
NXB Lao động – Xã hội với tạp chí Cẩm nang mua sắm, NXB Chính trị quốc gia
với tạp chí Người đọc sách, NXB Giáo dục với Văn học tuổi trẻ, Toán học tuổi
trẻ, NXB Phương Đông với Ẩm thực phương Đông hay NXB Lao động với tạp
chí Văn nghệ công nhân Mặc dù các nhà xuất bản đã tham gia xuất bản tạp
chí, tuy nhiên ranh giới giữa sách và tạp chí luôn cần được xác định rõ ràng với
những sự khác biệt chính sau đây:
o Thứ nhất, tính thời hiệu: Tạp chí đòi hỏi phải sát với đời sống xã hội hiện
thực, mang tính thòi sự tương đối mạnh; một quyển tạp chí mới xuất bản
thì vẫn có quan hệ chặt chẽ với bối cảnh thời đại dương thời, khi đã lỗi
thời thì sẽ thể hiện là “cũ kĩ”. Trong khi đó, sách với đặc điểm tương đối
ổn định, mang những giá trị bền vững, lâu dài, tính thời sự tương đối yếu.
o Thứ hai, tính kéo dài liên tục: Tạp chí có thể dùng cùng một tên gọi để
xuất bản liên tục không giới hạn thời gian các quyển khác nhau. Xuất bản
sách lại không có tính kéo dài, liên tục này.
o Thứ ba, tính tiết tấu (nhịp nhàng): Thời gian xuất bản tạp chí có yêu cầu
về chu kì rất nghiêm ngặt, định kỳ nhịp nhàng, biểu hiện rõ tính tiết tấu, ví
dụ như: tạp chí tuần, tạp chí nửa tháng, tạp chí một tháng Trong khi đó,
thời gian xuất bản sách lại không nghiêm ngặt lắm trong các trường hợp
bình thường, trừ một số sách xuất bản các tập ra định kỳ.
o Thứ tư, tính một lần: Tạp chí thường không thể tái bản hoặc in lại. Còn
với sách, thời gian tiếp thu hữu hiệu của sách tương đối dài, do đó
thường có thể in lại nhiều lần.
o Thứ năm, tính định hướng độc giả: Tạp chí có đối tượng độc giả xác định
rõ ràng, vì vậy có thể sử dụng các biện pháp đặt trước để định hướng
phát hành, hình thành đội ngũ độc giả ổn định, bởi vậy thường trở thành
phương tiện quảng cáo hữu hiệu, được khách hàng quảng cáo coi trọng.
Còn sách tuy có định hướng độc giả của riêng mình nhưng đều phải có
quá trình xác nhận của thị trường, do vậy về cơ bản sách không đăng
quảng cáo, cho dù là ngẫu nhiên thì hiệu quả tuyên truyền cũng không
bằng được tạp chí.
10
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Trên đây là một số tìm hiểu về khái niệm sách chuyên đề. Đó là một công
việc cần thiết bởi trong hoạt động xuất bản, việc xác định đúng đắn và khoa học
thể loại sách ảnh hưởng lớn đến công tác tổ chức, biên tập bản thảo. Và hơn
hết, khi hiện nay thuật ngữ “sách chuyên đề” đang bị lợi dụng và lạm dụng thì
điều này càng có ý nghĩa quan trọng. Sách chuyên đề cần được trở về đúng
nghĩa của nó và đúng “chức danh” mà hoạt động xuất bản đã “giao” cho nó, để
thị trường sách ngày càng lành mạnh, hữu ích đối với độc giả.
2. Phóng sự và Phóng sự xã hội
Phóng sự:
Cho đến nay vẫn còn tồn tại nhiều quan điểm khác nhau về thể loại phóng
sự. Chúng ta sẽ đi vào tìm hiểu phóng sự qua một số ý kiến tiêu biểu.
Hai giáo sư bộ môn Báo chí Trường Đại học Tennesse là Stanny Johnson và
Jolian Narit trong cuốn sách Người phóng viên toàn năng cho rằng: “Phóng sự
là một bài tường thuật hoặc một bài báo được phát triển và xử lý một cách có
tính văn học”. Quan niệm này công nhận phóng sự là một thể tài báo chí có khả
năng sử dụng các yếu tố văn học mà chất lượng, giá trị tuỳ thuộc vào nhân cách
của người viết. Tuy nhiên, trọng tâm được đặt vào khía cạnh tư tưởng, vào cách
xử lý cụ thể tài liệu và sự việc. Người phóng viên phải có khả năng trả lời những
câu hỏi sau: Chuyện gì xảy ra? Chuyện ấy có liên quan đến những ai? Chuyện
ấy diễn ra vào thời gian nào? Ở đâu? Chuyện ấy diễn ra như thế nào và tại sao
lại xảy ra chuyện ấy?
Nhà văn, nhà báo Mỹ Mark Twain lại nói: “Phóng sự chỉ là một sự ghi chép
máy móc đơn thuần các sự việc chứ không phải là một công việc sáng tạo”. Đây
là một cách nhìn phiến diện vì lịch sử phát triển của phóng sự cho thấy thể tài
này không chỉ dừng lại ở mức độ ghi chép, tường thuật sự kiện mà nó còn lý
giải, tìm kiếm nguyên nhân sự việc cũng như gợi ý hướng giải quyết.
Giáo sư Pơrômin, khoa Báo chí Trường Đại học Lomonoxop lại quan niệm:
“Phóng sự là một cách đặc biệt để lý luận về một sự việc như sự việc đó diễn ra
trước mắt người viết. Tính chất phóng sự là đưa tin về hoạt động của con người
nghĩa là trước hết phải nêu được những hoạt động của con người”. Quan niệm
này thừa nhận tính sinh động, hấp dẫn trong những thông tin được nêu lên
11
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
trong phóng sự khiến cho người đọc thấy như được tận mắt chứng kiến sự kiện.
Quan niệm này cũng nhấn mạnh đến đối tượng của phóng sự là những hoạt
động của con người trong đời sống xã hội, cái hay, cái dở của những hoạt động
đó.
Giáo trình Nghiệp vụ Báo chí (tập 2, Khoa Báo chí, Học viện Báo chí Tuyên
truyền) nêu định nghĩa: “Phóng sự là một trong những thể tài thông tin quan
trọng của báo, có ít nhiều đặc trưng văn học, phản ánh sự kiện xảy ra có thể kết
hợp nghị luận, nhằm nêu lên phẩm chất tinh thần của con người và toàn bộ xã
hội theo một hệ thống quan điểm và đường lối chính trị nhất định”. Quan niệm
này xác định phóng sự là thể tài thông tin quan trọng, gần gũi với văn học.
Phóng sự không chỉ đơn thuần miêu tả, tường thuật sự việc mà còn kết hợp với
lý lẽ, đánh giá. Các sự kiện được đề cập đến trong phóng sự là những sự kiện
có ý nghĩa chính trị - xã hội.
Trong Từ điển thuật ngữ văn học (NXB Giáo dục), phóng sự được định nghĩa
là: “một thể tài thuộc loại hình ký. Phóng sự ghi chép kịp thời những vụ việc
nhằm làm sáng tỏ trước công luận một sự kiện, một vấn đề có liên quan đến
hoạt động và số phận của một hoặc nhiều người và có ý nghĩa thời sự đối với
địa phương hoặc toàn xã hội”. Còn nhà báo Đức Dũng trong Ký Báo chí cho
rằng: “Phóng sự là thể loại đứng giữa văn học và báo chí, có khả năng trình bày
diễn tả những sự kiện, con người, tình huống, điển hình thông qua cái tôi trần
thuật, vừa tỉnh táo, vừa lý trí, vừa cảm xúc, với một bút pháp giàu chất văn học”.
Từ những quan niệm trên, có thể tóm lại bằng định nghĩa : Phóng sự là một
thể loại báo chí, phản ánh những sự kiện, sự việc, vấn đề đang diễn ra trong
hiện thực khách quan có liên quan đến hoạt động và số phận của một hay nhiều
người bằng phương pháp miêu tả hay tường thuật, kết hợp nghị luận ở mức độ
nhất định. Trong phóng sự, vai trò cái tôi trần thuật – nhân chứng khách quan -
rất quan trọng.
So sánh phóng sự với một số thể loại báo chí khác:
o Phóng sự so với tin tức:
Tin tức thường đảm nhiệm việc thông tin phản ánh về toàn cục, phóng sự
thường phản ánh sâu vào từng trọng điểm. Nếu như xét lượng thông tin hàng
12
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
ngày, tin đảm nhiệm một lượng thông tin rộng gấp bội so với phóng sự, thì
ngược lại phóng sự lại là một trong những phương tiện điểm huyệt quan trọng
trong thông tin báo chí. Tin tức chỉ nêu vấn đề, sự kiện, sự việc một cách cô đúc
chặt chẽ, ngắn gọn chứ không đi sâu lí giải sự kiện, sự việc đó một cách cặn kẽ
và chi tiết. Trong tin không có cái tôi tác giả, còn trong phóng sự cái tôi tác giả lại
chiếm vai trò chủ đạo. Tác giả của tin không thể lồng ghép cảm xúc của mình,
trong khi đó cảm xúc của tác giả phóng sự lại là yếu tố tạo ra bản sắc riêng cho
mỗi phóng sự.
o Phóng sự so với ghi nhanh:
Ghi nhanh có khả năng phản ánh kịp thời và đa diện về những sự kiện nổi bật
đang thu hút sự quan tâm của công chúng. Tuy nhiên ghi nhanh cũng nặng về
trình bày các vấn đề chứ không đi sâu vào phân tích nguyên nhân diễn ra sự
kiện, cách giải quyết đối với sự kiện ấy. Với ưu thế của mình, phóng sự thiên về
phản ánh những sự kiện, tình huống nổi bật, điển hình trong dòng chủ lưu thực
sự của quá trình phát sinh, phát triển. Không chỉ phân tích nguyên nhân, tác giả
phóng sự còn cố gắng đề xuất những kết luận, hướng giải quyết trên cơ sở
nghiên cứu nghiêm túc, đánh giá bản chất của sự việc hiện tượng. Phóng sự
thường xuất hiện trong hoàn cảnh có vấn đề, là thể loại xung kích đáp ứng nhu
cầu thông tin mà công chúng đang quan tâm.
o Phóng sự so với bài phản ánh:
Bài phản ánh là dạng bài có sự biến hoá rất linh hoạt để thích ứng với những
sự kiện, vấn đề, nhân vật, tình huống mà nó đề cập tới. Lợi thế của nó là có thể
bám sát để phản ánh cuộc sống đa dạng, bộn bề và phức tạp đang hàng ngày
hàng giờ biến đổi. Tuy nhiên, do hình thức kết cấu và ngôn ngữ biến đổi quá linh
hoạt, thậm chí pha tạp nên dạng bài này ít được sử dụng để phản ánh những sự
kiện lớn hoặc những vấn đề đòi hỏi phải trình bày với một văn phong nghiêm
túc, lý lẽ chặt chẽ và sự thẩm định sâu sắc. Trong thực tế dạng bài này chỉ được
dùng để thông tin về những vấn đề, sự kiện, sự việc ở cấp độ trung bình. Với
ưu thế của mình, phóng sự là thể loại có thể đảm nhận những hạn chế đó của
dạng bài phản ánh.
Phóng sự xã hội:
13
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Phóng sự xã hội là một trong những dạng phóng sự, ví dụ như: phóng sự
điều tra, phóng sự tài liệu, phóng sự chân dung, phóng sự du lịch, phóng sự ảnh,
phóng sự phản ánh, phóng sự ghi chép, phóng sự đời thường, phóng sự viết tại
chỗ, phóng sự phơi-tông( nhiều kì)
Trong quá trình vận động và phát triển, cuộc sống luôn xảy ra hàng loạt những
sự việc, sự kiện, vấn đề với những tính chất và tầm quan trọng khác nhau.
Chúng có thể trở thành đề tài cho phóng sự xã hội. Vậy, phóng sự xã hội được
hiểu là phóng sự có nhiệm vụ phản ánh hiện trạng những sự kiện, sự việc, vấn
đề trong đời sống xã hội với toàn bộ dáng vẻ sinh động và phức tạp của chúng.
Tất nhiên những sự kiện, sự việc, vấn đề mà nó phản ánh phải tiêu biểu, xác
thực, đáp ứng nhu cầu thông tin thời sự, chứa đựng mâu thuẫn hoặc những câu
hỏi cần được làm sáng tỏ, gợi lên những vấn đề mà công chúng quan tâm. Điều
đó chứng tỏ phóng sự xã hội là dạng phóng sự có đối tượng phản ánh đa dạng,
phạm vi phản ánh rộng lớn. Phóng sự xã hội có thể phản ánh từ những vấn đề
có tầm bao quát như: vấn đề trẻ em lang thang, vấn đề xoá đói giảm nghèo, vấn
đề chống bão lũ ở miền Trung, vấn đề tham nhũng cửa quyền cho đến những
vấn đề có phạm vi nhỏ như: đời sống khó khăn của những người già cô đơn, số
phận những cô gái lầm lỡ, khám phá một vụ án lớn
Là một dạng của phóng sự nói chung, phóng sự xã hội cũng bao gồm những
đặc điểm cơ bản của phóng sự. Đó là:
Phóng sự xã hội luôn bám sát các sự thật tiêu biểu chứa đựng mâu thuẫn và
trình bày sự thật đó dưới dạng một bức tranh sinh động, nóng bỏng hơi thở của
đời sống hiện thực với những con người và sự việc xác thực. Người viết phóng
sự không được phép tuỳ tiện bóp méo sự thật, hư cấu, bịa đặt khi tái hiện nó
trong tác phẩm của mình. Đồng thời, tác giả phải đặc biệt chú ý đến vấn đề con
người, xuất phát từ những khía cạnh con người, ví dụ: hoàn cảnh đáng thương
của những nạn nhân trong vụ án, những tấm lòng đồng cảm với nỗi đau, sự thờ
ơ đáng lên án của những vô trách nhiệm
Phóng sự xã hội có khả năng khám phá, phơi bày, điều trần về những sự thật
chứa đựng mâu thuẫn, đi sâu vào những khía cạnh riêng tư và phản ánh chúng
từ góc độ con người. Tác phẩm phóng sự có nhiều cấp độ phản ánh: phơi bày
14
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét